W maju tego roku nasza kancelaria skierowała do Najwyższej Izby Kontroli wystąpienie dotyczące interpretacji art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty. Przepis ten stanowi, że „Dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż 75 % ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia (…) – pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji.”
Dotychczas Najwyższa Izba Kontroli, a za nią także Regionalne Izby Obrachunkowe prezentowały stanowisko, że ze zwrotu „osoba prowadząca przedszkole niepubliczne” wynika, iż wniosek o dotację powinien być poprzedzony wpisem przedszkola do ewidencji placówek oświatowych. W konsekwencji takiej interpretacji, w Polsce przedszkola należałoby zakładać najpóźniej do 30 września danego roku, a następnie przez kolejny kwartał prowadzić działalność bez dotacji, ponieważ dotację można uzyskać dopiero od stycznia kolejnego roku kalendarzowego.
W wystąpieniu do NIK wskazywaliśmy, że ta wykładnia przyjęta przez Izbę jest nieprawidłowa i bardzo szkodliwa dla działalności przedszkoli niepublicznych (i nie tylko przedszkoli, ale także innych placówek, składających wnioski o udzielenie dotacji).
W naszej ocenie nie można całej interpretacji przepisu opierać wyłącznie na słowie „prowadząca”, które zdaje się wskazywać, że osoba występująca o dotację przedszkolną musi już wcześniej (to jest przed dniem złożenia wniosku) prowadzić przedszkole niepubliczne.
W naszej ocenie, odnosząc się do „osoby prowadzącej przedszkole” przepis art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty wyłącznie wskazuje na podmiot, który obowiązany jest złożyć w określonym terminie wniosek o dotację, a nie na stan organizacyjny przedszkola. Czy więc z przepisu określającego, jaki podmiot ma złożyć wniosek o dotację, można wywodzić dodatkowe obowiązki po stronie tego podmiotu, które nie są wprost przewidziane w ustawie?
Wydaje się, że celowo w przepisie tym nie wskazano na przedszkole lub też dyrektora przedszkola, ponieważ na wczesnym etapie organizacyjnym dyrektora przedszkola może jeszcze formalnie nie być. Wniosek ma więc złożyć podmiot prowadzący – tj. jeden z podmiotów określonych w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Chodzi więc o podmiot, który będzie organem prowadzącym przedszkole niepubliczne. Norma prawna zawarta w przepisie art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty odnosi się więc wyłącznie do podmiotu i terminu złożenia wniosku o dotację przedszkolną – w żadnym razie do stanu organizacyjnego przedszkola.
W odpowiedzi Najwyższa Izba Kontroli zobowiązała się przekazać pismo do szczegółowej analizy swojego Departamentu Prawnego i Kontroli Orzeczniczej. Wskazano także, że zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa, zalecenia pokontrolne NIK dotyczą wyłącznie podmiotu kontrolowanego, a ich niewykonanie nie wiąże się dla takiego podmiotu z żadnymi sankcjami. Wydaje się, że NIK stara się więc bagatelizować skutki prezentowanej przez siebie wykładni prawa, wskazując na jej niewiążący charakter.
Problemem jest oczywiście to, że Regionalne Izby Obrachunkowe, a także same gminy, powołując się na stanowiska NIK odmawiają dotacji osobom, które wg. stanu na 30 września nie zdążyły wpisać placówki do ewidencji działalności oświatowej w danej gminie.
Z niecierpliwością oczekujemy więc dalszego stanowiska NIK, w szczególności odnośnie wyników analizy Departamentu Prawnego i Kontroli Orzeczniczej. Będziemy też Państwa informować o dalszych działaniach podjętych w sprawie.
Poniżej udostępniamy szczegółową korespondencję z Najwyższą Izbą Kontroli w ww. sprawie.
autor: Lech Gniady