Październik to miesiąc aktualizacji stawek dotacji udzielanych przedszkolom. I jak w poprzednim roku, samorządy będą nieprawidłowo przeliczać nowe stawki dotacji, nieprawidłowo i niezgodnie z prawem stosować je od stycznia tego roku, bez żadnego oglądania się, a może po prostu bez zrozumienia obowiązujących przepisów.

W tej sprawie napisałem do MEN (na odpowiedź czekam), a poniżej zamieszczam treść mojego listu. Znajdą w nim Państwo wszystkie wyjaśnienia, jak należy stosować przepisy o aktualizacji, jak obliczać stawki i od kiedy one obowiązują.

Zastanawiam się tylko, czy rzeczywiście samorządy nie wiedzą, czy też celowo starają się zaniżać Państwa dotacje…

Robert Kamionowski

 

Warszawa, 25 października 2018

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Szanowni Państwo,

Blog www.Prawoiedukacja.pl zajmuje się problematyką koncentrującą się wokół prawa oświatowego i zagadnień związanych z finansowaniem niepublicznej oświaty.

Wejście w życie ustawy z dnia 27 października 2017 o finansowaniu zadań oświatowych nie rozwiewa szeregu wątpliwości, jakie związane są z przepisami dotyczącymi aktualizacji podstawowej kwoty dotacji (p.k.d.).

Na bazie poprzednich regulacji art. 78b i 78c ustawy o systemie oświaty, organy gmin dokonywały aktualizacji podstawowej kwoty dotacji w październiku roku budżetowego.

Jednocześnie, w u.s.o. obowiązywał przepis art. 78d ust. 2 oraz analogiczny przepis art. 89c ust. 2, które stanowiły:

Jeżeli w wyniku aktualizacji podstawowej kwoty dotacji, o której mowa w art. 78b ust. 1-9, dokonanej na podstawie art. 78c ust. 3, lub w wyniku zmiany kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu terytorialnego, dokonanej na podstawie ust. 1, wysokość dotacji, o której mowa w art. 90 ust. 1a-3ad i 4a-4cb, uległa zmianie, suma kolejnych przekazywanych części dotacji, począwszy od pierwszego dnia obowiązywania zaktualizowanej podstawowej kwoty dotacji, stanowi różnicę pomiędzy wysokością dotacji, o której mowa odpowiednio w art. 90 ust. 1a-3ad i 4a-4cb, według stanu na pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej podstawowej kwoty dotacji a sumą części dotacji przekazanych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej podstawowej kwoty dotacji.

Wydawać by się mogło, że przepis ten jest bardzo prosty do zinterpretowania. Posłużę się przykładem.

Podstawowa kwota dotacji ustalona w styczniu w gminie wynosiła 12.000 zł; jest to kwota roczna, wypłacana była w 12 miesięcznych częściach po 1.000 zł (dla uproszczenia przyjmę, że udzielano dotacji w wysokości 100% p.k.d., np. dla przedszkola konkursowego).

W październiku dokonano aktualizacji i w jej wyniku ustalono nową kwotę w wysokości 11.000 zł. Zgodnie z art. 78d ust. 2 i art. 89c ust. 2, oraz art. 78c ust. 6 (Zaktualizowana podstawowa kwota dotacji, o której mowa w art. 78b ust. 1-9 i art. 79a ust. 1, obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca roku budżetowego następującego po miesiącu, w którym dokonano aktualizacji podstawowej kwoty dotacji):

– suma części przekazanych od początku roku wyniosła 10 miesięcy x 1.000 zł = 10.0000 zł

– suma kolejnych części po aktualizacji = 11.000 zł – 10.000 zł = 1.000 zł

– nowa kwota obowiązuje od 1 listopada, więc do przekazania pozostały 2 części

– suma 2 części = 1.000 zł, więc miesięczna część za listopad i grudzień wynosi 500 zł.

Proszę o analizę i opinię, czy to przykładowe wyliczenie jest zgodne z podanymi przepisami.

Nowy przepis art. 43 ust. 4 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych zawiera identyczną regulację. Dodatkowo, art. 43 ust. 5 wprowadza mechanizm zabezpieczający przed zbytnimi wahaniami (różnicami) pomiędzy dotychczasową p.k.d., a w zasadzie średnimi miesięcznymi stawkami, do odpowiednio 50% zwiększenia oraz 25% zmniejszenia nowej stawki w stosunku do średniej stawki dotychczas przekazanej.

I w tym miejscu pragnę odnieść się do praktyki gmin w roku 2017. Jak już donoszą osoby prowadzące przedszkola, takie same praktyki są zapowiedziane przez gminy także na rok 2018 po aktualizacji w październiku br.

Gminy, po dokonaniu aktualizacji podstawowej kwoty dotacji w październiku, zamiast zastosowania nowej „stawki” od listopada danego roku (czyli 2017), dokonywały wstecznego przeliczenia miesięcznych stawek dotacji od stycznia 2017 aż do końca roku, po czym „wyrównywały” różnicę poprzez niewypłacenie w listopadzie kwoty dotacji w wysokości nowej stawki x liczba uczniów w listopadzie, lecz pomniejszały ją o kwotę wg obliczenia: liczba uczniów w listopadzie x różnica pomiędzy „nową” stawką (od listopada) a stawką wypłacaną do października x 10 miesięcy (za okres styczeń-październik). W wielu przypadkach powodowało to zmniejszenie wypłaty za listopad o ponad połowę, albo pomniejszano wypłaty za listopad i grudzień, zmniejszając je o ok. 1/4.

Moim zdaniem, były to całkowicie nieprawidłowe praktyki.

Po pierwsze, przepis art. 78c ust. 6 (a obecnie 43 ust. 4 ufzo) wyraźnie stwierdza, że suma kolejnych części do przekazania, czyli od listopada, stanowi różnicę, a nie, że różnicę należy zastosować od stycznia.

Po wtóre, takie liczenie niweczyłoby całkowicie zasadę wprowadzoną w nowym art. 43 ust. 5 uzfo.

I znowu, przywołując przykład powyżej. Po aktualizacji, zgodnie z art. 43 ust. 4, nowa część miesięczna (stawka miesięczna) na listopad i grudzień wyniosłaby 500 zł. W stosunku do średniej arytmetycznej części dotacji przekazanych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji, różnica wynosi 50% (zmniejszenie z 1000 zł do 500 zł). Wobec tego, taka zmiana byłaby niemożliwa, gdyż ustawa ogranicza ją do 25%, czyli zmniejszenie mogłoby nastąpić do wysokości 750 zł.

Jeśli jednak gmina „przeliczy” nową kwotę nie na 2 miesiące pozostałe do końca roku, lecz na 12 miesięcy całego roku, to miesięczna stawka „wyjdzie” ok. 916 zł, czyli mniej o zaledwie 8,4% ! Ale wtedy gmina pomniejszy wypłaty za okres od stycznia do października o 84 zł na każdego ucznia, czyli o 840 zł, więc faktycznie za listopad wypłaci dla przedszkola tylko 916-840=76 zł.

Takie są właśnie te bezpodstawne i niezgodne z przepisami praktyki gmin!

Na dowód powyższego załączam kilka informacji o aktualizacji, wydanych przez gminy w 2017 r., skierowanych do konkretnych przedszkoli.

Jak wskazałem, gminy obecnie przymierzają się do zastosowania identycznego mechanizmu. Jako podkładkę do swoich działań, powołują się (co czyniły też w ubiegłym roku) na zeszłoroczne szkolenia.

Ponadto, gminy powołują się na opinie p. Wojciecha Lachiewicza z RIO w Krakowie, m.in. prezentowane w załączonym materiale.

Co więcej, gminy uznają, że w przypadku zmniejszenia p.k.d. po aktualizacji w październiku, do poziomu poniżej sumy wypłaconych części, przedszkola winny zwracać otrzymane i wydatkowane już dotacje, jako wypłacone w nadmiernej wysokości (na dowód załączam artykuł z portalu samorząd).

Moim zdaniem, powyższe praktyki są zasadniczo sprzeczne z przepisami ustawy, obowiązującej w roku 2017 uso, a w 2018 nowej ufzo. Zwracam się w prośbą i wnioskiem do Ministerstwa o dokonanie jasnej wykładni tych zasad i przekazanie, w formie komunikatu, wszystkim jednostkom samorządowym, jak należy prawidłowo dokonywać aktualizacji i przede wszystkim wypłaty po aktualizacji podstawowej kwoty dotacji.

Sprawa ma tym bardziej istotne znaczenie, że od roku 2017, pomimo wprowadzenia najpierw przepisu art. 90 ust. 11 uso, a następnie art. 47 ufzo, określających czynności ustalenia wysokości dotacji za objęte zakresem art. 3 § 2 pkt 4 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sądy administracyjne odmawiają rozstrzygania tych spraw, powołując się na ustalone przez siebie zasady, że takim czynnościami są wyłącznie akty indywidualne, zatem skierowane do konkretnego, jednostkowego adresata. Natomiast ogólna czynność ustalenia kwoty dotacji w gminie nie jest – według sądów – czynnością z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. i wobec tego w ogóle nie podlega jakiejkolwiek kontroli sądowoadministracyjnej!

Jest to, w moim przekonaniu, skandaliczna praktyka, całkowicie niezgodna z jasnym i klarownym przepisem ustawy, a wprowadza brak jakiegokolwiek mechanizmu kontrolnego nad gminami przy ustalaniu kwot dotacji w każdym zakresie.

Wydaje się, że także dlatego konieczna jest interwencja Ministerstwa, nawet na drodze ustawowej, co jest możliwe w toku prac nad projektem nowelizacji ustaw oświatowych, rozpatrywanym obecnie w Sejmie.

Bardzo proszę o zajęcie się tą sprawą i poinformowanie mnie, jakie jest stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej co do podniesionych problemów.

Z poważaniem,

Robert Kamionowski

Redaktor Naczelny