Nowy rok przynosi nam istotne zmiany w sposobach ustalania dotacji dla niepublicznych szkół, przedszkoli i placówek, wprowadzone ustawą z 23 czerwca 2016 o zmianie ustawy o systemie oświaty. Przede wszystkim, dodane zostały nowe przepisy art. 78a – 78e, które definiują szereg istotnych pojęć.
Zatem po kolei.
W art. 78a dokonano zdefiniowania pojęć „najbliższa gmina” i powiat. Zapisy są bardzo szczegółowe, nie miejsce tu na ich szerokie opisywanie, najkrócej jednak można stwierdzić, że najbliższe gminy lub powiaty winny odpowiadać charakterowi „naszej” gminy (powiatu), czyli wiejska odpowiada wiejskiej, miejska – miejskiej, miasto na prawach – także takiemu miastu itd. MEN ma stworzyć specjalną aplikacje elektroniczną do wyznaczania dla każdej gminy lub powiatu ich najbliższych odpowiedników, przedstawiać listę gmin i powiatów z wyszczególnieniem prowadzonych przez nie szkół, przedszkoli i innych placówek, na podstawie danych ustalonych w SIO na 30 września roku poprzedzającego rok dotacji.
Niewątpliwie, te rozwiązania, a szczególnie listy jednostek i szkół, pomogą w ustalaniu w prawidłowy sposób sąsiedztwa dla gmin i powiatów, nie prowadzących samodzielnie przedszkoli i szkół, bo dotychczas w tym zakresie panowała raczej „wolnoamerykanka”.
I właśnie 2 stycznia na stronie MEN pojawiła się ta aplikacja!
istotna zmiana dotyczy wspólnych definicji „podstawowej kwoty dotacji”, które następnie są używane do szczegółowych regulacji wysokości dotacji dla konkretnych typów placówek oświatowych. W art. 78b są opisane podstawowe kwoty dotacji dla przedszkoli, szkół (dla których dotacja nie jest na podstawie subwencji oświatowej) i placówek.
Dla przedszkoli, ta podstawowa kwota dotyczy wydatków bieżących zaplanowanych na prowadzenie przez gminę przedszkoli, jednak z wyłączeniem przedszkoli specjalnych i przedszkoli, w których zaplanowane wydatki bieżące finansowane z użyciem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przekraczają wartość 50%. Kwoty te są pomniejszone o wskazane wydatki: opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego, wyżywienie, wydatki finansowane ze środków UE subwencje dla uczniów niepełnosprawnych oraz uczniów objętych WWR i zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi. Tak obliczone kwoty są podzielone przez statystyczną liczbę uczniów w tych przedszkolach, pomniejszoną o statystyczną liczbę uczniów niepełnosprawnych, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Zgodnie z tymi wytycznymi, wysokość dotacji dla przedszkoli niepublicznych może w niektórych przypadkach spaść, nie tylko ze względu na ewentualne niższe wydatki zaplanowane w budżecie, ale także ze względu na odliczenia wydatków na uczniów niepełnosprawnych i objętych innymi zajęciami.
Podobne zapisy dotyczą podstawowej kwoty dotacji dla szkół niepublicznych, w których prowadzony jest oddział przedszkolny, i to jest nowość, ponieważ dotychczas brak było regulacji o dotowaniu oddziałów przedszkolnych.
Kolejne przepisy w art. 78b określają zasady obliczania kwoty podstawowej dla innych szkół i placówek. Generalnie można powiedzieć, że mają one być określane na podstawie wydatków bieżących zaplanowanych w budżecie na prowadzenie przez jednostkę samorządu terytorialnego szkół i placówek danego typu i rodzaju, pomniejszonych o wskazane wydatki (podobnie, jak dla przedszkoli), oraz podzielonych przez statystyczną liczbę uczniów w tych szkołach i placówkach.
Nowością jest natomiast zdefiniowanie „wydatków bieżących”, jako wszystkich wydatków bieżących, o których mowa w art. 236 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, zaplanowanych na rok budżetowy w budżecie jednostki samorządu terytorialnego, w tym w jednostkach organizujących wspólną obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną przedszkoli, szkół i placówek, ale bez uwzględnienia wydatków zaplanowanych na wydzielonym rachunku, o którym mowa w art. 223 ustawy o finansach publicznych, na prowadzenie przez jednostkę samorządu terytorialnego odpowiednio przedszkoli, szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, z przeznaczeniem na ten oddział przedszkolny, innych form wychowania przedszkolnego, szkół danego typu i rodzaju lub placówek danego rodzaju lub na finansowanie działalności internatów w szkołach prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Wyraźnie zatem wprowadzono obowiązek zaliczania wydatków np. ZEAS-ów i wyłączono wydatki z rachunków wydzielonych.
Kolejnym, nowym rozwiązanie jest określenie, że statystyczna liczba dzieci, uczniów, wychowanków to liczba ustalona na podstawie danych systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.
W trackie roku dokonywać się będzie aktualizacji statystycznej liczby uczniów, w październiku danego roku, przy czym zaktualizowana liczba stanowi sumę 2/3 liczby ustalonej na podstawie danych SIO według stanu na dzień 30 września roku poprzedzającego, oraz 1/3 liczby według stanu na dzień 30 września danego roku budżetowego. To rozwiązanie pozwoli zapewne na uniknięcie znaczących różnic w liczbie uczniów, szczególnie po nowym roku szkolnym.
I następna nowość, przepisy wprowadzają zasadę, że podstawowa kwota dotacji oraz statystyczna liczba uczniów winna być ustalona na początek roku budżetowego i ogłaszana w Biuletynie Informacji Publicznej danej j.s.t.. Także wszystkie aktualizacje także mają być ogłaszane w BIP.
Organy dotujące dokonują aktualizacji podstawowej kwoty dotacji dwukrotnie w ciągu roku:
- w miesiącu roku budżetowego następującym po miesiącu, w którym upłynęło 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej na rok budżetowy;
- w październiku roku budżetowego.
Natomiast aktualizacji statystycznej liczby uczniów dokonuje się w październiku. Tym sposobem, aktualizacja październikowa będzie najważniejsza i może mieć największe skutki dla wysokości dotacji. Jednak przepisy wprowadzają mechanizm „obronny”, gdyż zaktualizowana podstawowa kwota dotacji obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca po miesiącu, w którym dokonano aktualizacji (np. od 1 listopada), czyli nie będzie już wstecznych przeliczeń od początku roku.
Ustawa określa także, że jeżeli w wyniku aktualizacji wysokość dotacji uległa zmianie, to suma kolejnych przekazywanych części dotacji, począwszy od pierwszego dnia obowiązywania zaktualizowanej podstawowej kwoty dotacji, stanowi różnicę pomiędzy wysokością dotacji według stanu na pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej podstawowej kwoty dotacji a sumą części dotacji przekazanych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej podstawowej kwoty dotacji. Tym samym, nie będzie już możliwe „zabieranie” dotacji w ramach „wyrównywania” (patrz nasz artykuł „Jesienne przeliczanie dotacji”).
I ostatnie kwestie, czyli sama stawka dotacji dla przedszkoli i szkół. W tym wypadku nie zaszły zmiany, ustawa określa dotacje na dotychczasowych poziomach, czyli – najogólniej mówiąc – 100% dla przedszkoli publicznych, co najmniej 75% dla niepublicznych, dla szkół w wysokości subwencji oświatowej, szkoły dla dorosłych nadal 50% podstawowej kwoty dotacji dla szkół danego typu i rodzaju.
Jak zostało wspomniane, dodano przepis o dotowaniu niepublicznych szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, w wysokości nie niższej niż 75% podstawowej kwoty dotacji dla takich szkół z oddziałami.
Dla dzieci objętych WWR oraz objętych zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi kwota dotacji – niezależnie od dotacji, o których mowa w innych przepisach, w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takie dziecko w części oświatowej subwencji ogólnej odpowiednio dla gminy lub powiatu.
Ostatnia już chyba, ale nie mniej istotna zmiana, dotyczy terminów wydatkowania dotacji. Nowy przepis art. 90 ust. 3da mówi, że dotacja może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań określonych w ust. 3d (to nie uległo zmianie), ale poniesionych w okresie roku budżetowego, na który dotacja została udzielona, niezależnie od tego, którego roku dotyczą te zadania. Ta zmiana ma istotne konsekwencje praktyczne. Przede wszystkim, skończą się dyskusje z urzędami, jak należy zaliczać wydatki na początku roku, np. podatki i ZUS od grudniowych wynagrodzeń (po nowemu – wyłącznie do roku, w którym zostały faktycznie zapłacone), a także kwestionowanie faktur np. za energię, obejmujących część poprzedniego i nowego roku (grudzień-styczeń), które zostały zapłacone w tym nowym roku.
Jak widać, zmian jest bardzo wiele i często o rewolucyjnym charakterze, ale spokojnie, do wszystkiego można się przyzwyczaić, a część nowości przynajmniej znacząco ułatwi kontrolowanie, czy samorządy dobrze obliczają dotacje.
autor: Robert Kamionowski, radca prawny